System kaucyjny w Polsce – co musisz wiedzieć jako konsument

1 października 2025 roku oficjalnie rozpoczął się w Polsce nowy system kaucyjny. Przepisy wchodzą w życie stopniowo, a pełne wdrożenie systemu zajmie jeszcze kilka miesięcy. Najważniejsza informacja dla konsumentów brzmi następująco: jeśli przy zakupie napoju nie została pobrana kaucja, nie ma możliwości jej odzyskania przy zwrocie opakowania. System działa wyłącznie prospektywnie – dotyczy tylko tych butelek i puszek, które oznaczone są specjalnym znaczkiem kaucyjnym i za które faktycznie zapłaciliśmy dodatkową kwotę przy kasie.

Jak działa mechanizm kaucyjny

Mechanizm systemu jest stosunkowo prosty. Kupując napój w objętym systemem opakowaniu, płacimy jego cenę powiększoną o kaucję wynoszącą 50 groszy za butelki plastikowe i puszki aluminiowe oraz złotówkę za butelki szklane wielokrotnego użytku, które wejdą do systemu od stycznia 2026 roku. Informacja o kaucji musi być wyraźnie widoczna przy cenie produktu i będzie się znajdować również na etykiecie produktu.

Jakie opakowania są objęte systemem

Systemem objęte są butelki plastikowe do trzech litrów, puszki metalowe do litra oraz butelki szklane do półtora litra. Istotne wyłączenie dotyczy produktów mlecznych, leków i alkoholi – te pozostają poza systemem kaucyjnym.
​Trzeba pamiętać, że system kaucyjny dotyczy jedynie napojów i soków, a więc wszelkie inne opakowania, jak choćby słoiki po przetworach, nie są nim objęte.

Okres przejściowy – co warto wiedzieć

Ustawodawca przewidział trzymiesięczny okres przejściowy trwający do końca grudnia 2025 roku, podczas którego producenci mogą wyprzedawać zapasy opakowań wyprodukowanych według starych zasad, czyli bez symbolu kaucji. W praktyce oznacza to, że przez cały ostatni kwartał roku na sklepowych półkach będą równocześnie produkty objęte systemem kaucyjnym oraz te bez kaucji.

Dwa sposoby zwrotu opakowań

Zwrot opakowań i odzyskanie kaucji możliwe będzie na dwa sposoby.
Pierwsza metoda to oddanie butelek lub puszek bezpośrednio przy kasie, gdzie sprzedawca zwróci pieniądze lub pomniejszy wartość bieżących zakupów o kwotę należnej kaucji.
Druga opcja to skorzystanie z butelkomatu – specjalnej maszyny, która po przyjęciu opakowań wyda voucher uprawniający do otrzymania zwrotu pieniędzy lub zniżki na zakupy.
​Decyzja o wyborze metody zwrotu należy do sklepu, przy czym na starcie systemu przeważać będzie raczej zbiórka manualna, gdyż butelkomaty to – jak donoszą niektóre media – spore koszty.

Praktyczne zasady zwrotu opakowań

Konsumenci zwracający opakowania powinni pamiętać o kilku praktycznych zasadach. Po pierwsze, przyjmowane będą wyłącznie opakowania ze znaczkiem kaucyjnym – a więc system nie działa wstecz. Po drugie, butelki i puszki nie muszą być umyte, ale plastikowe butelki i puszki nie mogą być zgniecione, gdyż butelkomat nie odczyta wówczas kodu kreskowego. Po trzecie, opakowania nie mogą zawierać resztek płynów, ponieważ system weryfikuje wagę. Zakrętka może pozostać na butelce lub zostać usunięta – to bez znaczenia. Istotne jest również to, że przy zwrocie nie trzeba okazywać paragonu zakupu.

Które sklepy muszą przyjmować opakowania

Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem kaucyjnym spoczywa na sklepach o powierzchni handlowej powyżej dwustu metrów kwadratowych, których w Tarnowie jest wiele. Mniejsze placówki mogą przystąpić do systemu dobrowolnie, co może okazać się dla nich korzystne z biznesowego punktu widzenia – klient przychodzący po zwrot kaucji często dokonuje przy okazji dodatkowych zakupów.

Rozwój sieci punktów zbiórki

Na starcie systemu przewiduje się od czterdziestu do pięćdziesięciu tysięcy punktów zbiórki w całym kraju. System będzie obsługiwany przez zarejestrowanych operatorów odpowiedzialnych za odbiór opakowań ze sklepów i ich transport do recyklingu. Doświadczenia innych krajów europejskich, gdzie podobne rozwiązania funkcjonują od lat, wskazują, że systemy kaucyjne skutecznie podnoszą poziom recyklingu. Można więc oczekiwać, że po okresie wdrożenia polski system również przyniesie pozytywne rezultaty środowiskowe.

---

adwokat
​Marcin Szumlański

Partner w Filar, Szumlański, Zachara Adwokacka Spółka Partnerska w Tarnowie

---

Potrzebujesz porady prawnej w zakresie praw konsumenckich?

Jeśli masz wątpliwości dotyczące swoich praw jako konsumenta, w tym zwrotami produktów czy reklamacjami, skontaktuj się z naszą kancelarią.
​Adwokat w Tarnowie z wieloletnim doświadczeniem w prawie konsumenckim pomoże wyjaśnić Twoje wątpliwości i zapewni profesjonalną reprezentację w sporach ze sprzedawcami czy producentami. Oferujemy kompleksowe doradztwo prawne dostosowane do twoich indywidualnych potrzeb.

Zadzwoń do nas

---

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy mogę zwrócić butelki kupione przed 1 października 2025 roku i otrzymać za nie kaucję?

Nie, system kaucyjny działa wyłącznie prospektywnie, co oznacza, że kaucję można odzyskać tylko za te opakowania, za które faktycznie została ona pobrana przy zakupie. Jeśli kupiłeś napój przed 1 października 2025 roku lub w okresie przejściowym (do końca grudnia 2025) i przy kasie nie zapłaciłeś dodatkowej kaucji, nie będziesz mógł jej odzyskać przy zwrocie. System został zaprojektowany w ten sposób, aby uniknąć sytuacji, w której konsumenci zwracaliby stare opakowania, za które nigdy nie uiścili dodatkowej opłaty kaucyjnej. Warto zatem przy zakupach sprawdzać, czy dany produkt jest już objęty nowym systemem – wtedy będziesz miał pewność, że przy zwrocie odzyskasz należną kwotę.

Jak rozpoznać, które produkty są objęte systemem kaucyjnym?

Produkty objęte systemem kaucyjnym można łatwo rozpoznać po kilku charakterystycznych elementach. Przede wszystkim na opakowaniu znajdziesz specjalny znaczek kaucyjny – symbol graficzny informujący o uczestnictwie produktu w systemie. Dodatkowo, przy cenie produktu na półce sklepowej musi być wyraźnie widoczna informacja o kaucji – zobaczysz, że do standardowej ceny napoju dodane jest 50 groszy (dla plastiku i aluminium) lub 1 złoty (dla szkła wielokrotnego użytku od stycznia 2026). Informacja o kaucji będzie również umieszczona na etykiecie samego produktu. System obejmuje butelki plastikowe do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz butelki szklane do 1,5 litra, ale tylko te zawierające napoje i soki – z wyłączeniem produktów mlecznych, leków i alkoholi. W okresie przejściowym do końca grudnia 2025 na półkach mogą znajdować się zarówno produkty z kaucją, jak i bez niej, dlatego szczególnie ważne jest sprawdzanie oznaczeń przed zakupem.

Gdzie mogę zwrócić opakowania i odzyskać kaucję?

Opakowania objęte systemem kaucyjnym możesz zwrócić w kilku miejscach, przy czym podstawowy obowiązek ich przyjmowania spoczywa na sklepach o powierzchni handlowej powyżej 200 metrów kwadratowych. Mniejsze sklepy mogą przystąpić do systemu dobrowolnie. Zwrot może odbywać się na dwa sposoby: bezpośrednio przy kasie, gdzie pracownik przyjmie opakowania i zwróci ci pieniądze gotówką lub pomniejszy wartość bieżących zakupów o kwotę kaucji, albo poprzez butelkomat – specjalną maszynę, która automatycznie przyjmuje opakowania i wydaje voucher do realizacji przy kasie. Na początku funkcjonowania systemu częściej spotkasz się ze zbiórką manualną przy kasie, gdyż nie wszystkie sklepy zdążyły jeszcze zainstalować butelkomaty ze względu na ich koszty. W całej Polsce ma powstać od 40 do 50 tysięcy punktów zbiórki, więc nie powinieneś mieć problemu ze znalezieniem miejsca, gdzie możesz oddać puste butelki i puszki. Warto zapytać w swoim lokalnym sklepie, jaki system zwrotu został tam wdrożony.

Czy opakowania muszą spełniać jakieś szczególne wymagania przy zwrocie?

Tak, przy zwrocie opakowań do systemu kaucyjnego należy przestrzegać kilku ważnych zasad, które zapewnią sprawne przyjęcie butelek i puszek oraz zwrot kaucji. Po pierwsze, opakowania muszą posiadać widoczny znaczek kaucyjny. Po drugie, plastikowe butelki i puszki aluminiowe nie mogą być zgniecione, ponieważ butelkomat odczytuje kod kreskowy, a jego uszkodzenie uniemożliwi identyfikację opakowania. Po trzecie, opakowania nie powinny zawierać resztek płynów – system weryfikuje wagę, a dodatkowa zawartość może zakłócić proces. Butelki i puszki nie muszą być jednak dokładnie umyte – wystarczy je opróżnić. Zakrętka może pozostać na butelce lub być usunięta – to nie ma znaczenia dla działania systemu. Istotne jest także to, że przy zwrocie nie musisz okazywać paragonu zakupu – kaucja jest zwracana na podstawie samego opakowania ze znaczkiem kaucyjnym.

---

#adwokatTarnów #systemkaucyjny #prawokonsumenckie #prawakonsumentów #recykling #ochronaśrodowiska #przepisy2025 #poradnikprawny #kancelariaTarnów #prawnikTarnów